Disclaimer |
DANZIG – KÖNIGSBERG – SCHIEDAM Op 1 september 1939 vuurt het Duitse oorlogsschip Schleswig-Holstein de eerste schoten van de Tweede Wereldoorlog af op het Poolse munitiedepot op de landtong Westerplatte bij Danzig. Tegelijk rukken Duitse troepen Polen, en ook Danzig, binnen. Danzig komt zonder veel problemen in Duitse handen. Gevochten wordt alleen op de Westerplatte (waar het garnizoen nog standhoudt tot 7 september) en rond het Poolse postkantoor aan de Heveliusplatz. Poolse Corridor Danzig grenst aan de Duitse exclave Oost-Pruisen en aan de Poolse Corridor (zie het onderstaande kaartje, dat een bewerking is van een kaartje op de Duitse Wikipedia; de Vrije Stad Danzig is hier groen weergegeven). De Slag op de Tucheler Heide tussen 1 en 5 september bezegelt het lot van de Poolse Corridor. Ook dit gebied |
Het gebied wordt door Duitsland geannexeerd en het Poolse deel van de bevolking wordt afgevoerd, voor het grootste deel naar het Generaal-Gouvernement. Het postverkeer in dit gebied komt pas na 20 september weer haperend op gang.
Speciaal stempel in Danzig
Ook de Vrije Stad Danzig wordt geannexeerd. Als overgangsmaatregel mogen echter de eigen postzegels nog een maand worden doorgebruikt, dus tot 1 oktober 1939.
In Danzig kan het postverkeer vrijwel probleemloos doorgaan. De Danziger post maakt een speciaal stempel aan met de tekst ‘Der Führer hat uns befreit – 1. Sept. 1939’. Het stempel wordt de eerste dagen geplaatst op alle post die in de brievenbussen wordt gedeponeerd. Een voorschrift bij het gebruik is dat het stempel op de zegel moet worden geplaatst en een dagtekeningstempel met de juiste datum ernaast.
Dat is dus ook gebeurd met de hier afgebeelde briefkaart, waarmee een Nederlander, die kennelijk bij de werf van Danzig werkt, op 6 september aan een kennis in Schiedam laat weten dat hij de schermutselingen rond Danzig goed doorstaan heeft. De briefkaart heeft een ingedrukte zegel van 10 (Danziger) Pfennig, het binnenlandse tarief, en is met twee rolzegels bijgefrankeerd tot het buitenlandtarief van 25 Pfennig. De zegelindruk en de bijgeplakte zegels zijn afgestempeld met het ‘Befreiungsstempel’ en het datumstempel van het kantoor Danzig 5 (het stationspostkantoor) staat ernaast.
Westwaarts kan niet, dan maar oostwaarts
Onder normale omstandigheden zou post naar Nederland in westelijke richting gaan, dus door de Poolse Corridor. Daar wordt op dat moment echter nog gevochten en is geen postverkeer mogelijk. Dus gaat de kaart de andere kant op, en wel, blijkens het paarse stempel ‘Auslandsnachrichtenprüfstelle Königsberg i(n) Pr(eußen)’ linksonder op de kaart, naar Königsberg in Oost-Pruisen.
Op dat censuurkantoor is ook een gebrekkig overgekomen stempel ‘Von der Wehrmacht zugelassen’ geplaatst.
Hoe de kaart verder gaat na de censuur in Königsberg, blijkt nergens uit. Vermoedelijk gaat de eerste etappe per schip over de Oostzee, want het civiele luchtverkeer is bij het uitbreken van de oorlog opgeschort en wordt pas begin oktober hervat.
Sijtze Reurich
 |
 |
 |
 |