Disclaimer

WORDT PIONIERSTRAAT DEEGBALLETJESSTRAAT? Litouwen is nog steeds bezig de resten van de Sovjetbezetting op te ruimen. De meeste aandacht gaat uit naar de beelden uit die tijd: helden die inmiddels wat minder populair zijn geworden (zoals Petras Cvirka en Vincas Mickevičius-Kapsukas), stoere arbeiders en soldaten. Veel van die monumenten zijn verhuisd naar het Grūtas Park bij Druskininkai. Er zijn nog steeds een paar monumenten over. Kalvarija heeft bijvoorbeeld nog altijd een monument voor de gesneuvelde Sovjetmilitairen. Er bestaat een speciale commissie die kijkt naar de restanten van de bezetting, de Commissie voor de Evaluatie van Objecten in de Publieke Ruimte. De commissie houdt zich niet alleen met beelden bezig, maar bijvoorbeeld ook met straatnamen. Ook hier ligt nog een erfenis uit de Sovjettijd, die nog veel controversiëler ligt.

In Duitsland krijgen de laatste jaren veel straten die vernoemd zijn naar figuren met een belast verleden een nieuwe naam. Om maar twee voorbeelden te noemen: de Frenssenstraße in Hamburg-Altona, vernoemd naar Gustav Frenssen, in de nazitijd een zeer foute schrijver, werd herdoopt in Anne-Frank-Straße, de Agnes-Miegel-Straße in Aken, vernoemd naar een dichteres die verdienstelijke gedichten schreef, maar ook twee oden aan Hitler, werd Nelly-Sachs-Straße. Nelly Sachs was een joods dichteres, die in 1966 de Nobelprijs voor literatuur kreeg. De ervaring leert dat de bewoners van zo’n straat doorgaans tegen zijn. Zij moeten iedereen uit hun kennissenkring gaan vertellen dat ze niet verhuisd zijn, maar toch een ander adres krijgen.

De meest controversiële straatnamen zijn in Litouwen inmiddels wel veranderd. De Leninboulevard in Vilnius heet sinds 1989 Gediminasboulevard (Gedimino prospektas; de boulevard heeft trouwens ook Sint-Jorisboulevard, Adam Mickiewiczboulevard, Adolf-Hitler-Straße en Stalinboulevard geheten). Er blijven echter nog steeds straten over met namen die herinneren aan de Sovjetbezetting, zij het wat minder expliciet. Neem de Melioratorių gatvė (of kortweg Melioratorių; de Litouwers laten het woord ‘gatvė’, ‘straat’, vaak weg) in Vilnius, vernoemd naar de werkers die op het Litouwse platteland het irrigatiesysteem hebben verbeterd. Moet die straatnaam weg of kan die blijven? In Viduklė is een Pionierių (gatvė), vernoemd naar de Pioniers, de communistische jeugdbeweging. Die achtergrond maakt de straatnaam belast, maar op zichzelf is er met het woord ‘pionier’ weinig mis; de tegenstanders van de naamsverandering hebben daar uiteraard al op gewezen.
Net als in Duitsland zijn de bewoners van die straten doorgaans de felste tegenstanders.



■ Koldūnai (foto: Vikipėdija)

Een van de nieuwe namen die zijn voorgesteld voor de Pionierstraat is trouwens Koldūnų (gatvė). Koldūnai zijn met vlees gevulde deegballetjes, bij ons beter bekend onder de Russische naam ‘pelmeni’. Viduklė heeft een fabriek die koldūnai maakt. De naam roept enige hilariteit op. ‘Waarom geen Gehaktbalstraat of Schnitzelstraat,’ vraagt Vytautas Burkša, een inwoner van Viduklė, zich af.

Bron: www.lrt.lt, 21 oktober 2023, Duitstalige en Litouwstalige Wikipedia.

Sijtze Reurich