(Nederlandsch Maandblad voor Philatelie, juli/augustus en
september 1990)
◄ Vorige pagina Dit artikel is verdeeld over twintig webpagina’s. Volgende pagina ►
Disclaimer
|
Het gebied onder Poolse bezetting
Het gebied dat in 1920 door Polen werd ingelijfd, omvatte ongeveer eenderde van
het grondgebied waarop Litouwen aanspraak maakte. Bijna de helft daarvan bestond
uit het gebied dat door generaal Żeligowski (afbeelding 39) werd bezet.
Daarin lag Wilno (Vilnius), dat Litouwen nog steeds als zijn hoofdstad
beschouwde, en ook Trakai (Pools: Troki) met zijn beroemde burcht. De
belangrijkste steden in het overige gebied dat Litouwen claimde, waren Grodno
(Litouws: Gardinas, dat nu in Wit-Rusland ligt), Suwalki (Litouws:
Suvalkai, sinds 1945 weer Pools; de Polen schrijven de naam als
Suwałki, met een streepje door de l), Augustów (Litouws:
Augustavas, tegenwoordig ook weer Pools) en Lida (Litouws: Lyda,
nu in Wit-Rusland). De Volkenbond probeerde opnieuw te bemiddelen tussen Polen
en Litouwen, maar Polen beweerde dat Żeligowski geheel op eigen initiatief
handelde; Polen stond buiten het conflict.
|
Żeligowski maakte van ‘Centraal Litouwen’ een semi-onafhankelijk staatje,
dat eigen postzegels uitgaf. Die zegels bestonden deels uit buitgemaakte en van
een opdruk voorziene Litouwse zegels (afbeelding 40) en deels uit enigszins
primitief aandoende ontwerpen van Poolse origine (afbeelding 41).
■ Afbeelding 39. Generaal
Żeligowski op een zegel met toeslag ten bate van het Witte Kruis,
Centraal Litouwen, 26 maart 1921
|
■ Afbeelding 40. Zegel van
Litouwens derde Berlijnse emissie, overdrukt met ‘Centraal Litouwen’, een
nieuwe waarde in Poolse marken en een fantasiewapen met de Poolse adelaar
en de Litouwse ruiter, 23 november 1920
|
■ Afbeelding 41. De Poort
van de Dageraad in Wilno, zegel van Centraal Litouwen, december 1920
|
■ Afbeelding 42. Zegel van
Centraal Litouwen met toeslag voor het referendum in Opper-Silezië,
februari-april 1921
|
Er is zelfs een serie bij met toeslag voor de volksstemming in Opper-Silezië,
waar de bevolking kon kiezen tussen Duitsland en Polen (afbeelding 42). Iets
zegt mij dat de opbrengst niet is gebruikt om de bevolking daar objectief voor
te lichten. Overigens stemde bij die bewuste volksstemming bijna 60 procent
voor aansluiting bij Duitsland.
De zegels van Centraal Litouwen zijn (met uitzondering van de opdrukken op
Litouwse zegels) gemakkelijk te krijgen. Zo'n zegel op brief is echter een
grote zeldzaamheid (afbeelding 43).
|
■ Afbeelding 43. Berichtkaart
van Wilno naar Weida (Duitsland), 28 maart 1922, gefrankeerd met zegels van
Centraal Litouwen
Op 8 januari 1922 hield Żeligowski verkiezingen, die door de Litouwse,
Wit-Russische en Joodse bevolkingsgroepen werden geboycot. Op de eerlijke gang
van zaken bij deze verkiezingen is trouwens nog wel meer af te dingen. In elk
geval besloot het nieuwgekozen parlement tot aansluiting bij Polen. Op 18 april
1922 was de inlijving een feit.
Poolse brieven met stempels van dit gebied (afbeelding 44) zijn tamelijk
zeldzaam. Een Polenverzamelaar komt ze trouwens wat vaker tegen dan een
Litouwenverzamelaar.
■ Afbeelding 44. Luchtpostbrief
van Wilno naar Galaţi in Roemenië, 18 augustus 1932, gefrankeerd met Poolse
zegels
Vanaf maart 1938 was er weer postverkeer mogelijk tussen Polen en Litouwen
(afbeelding 45).
■ Afbeelding 45. Ansichtkaart
van Wilno naar Ukmergė in Litouwen, 10 mei 1938
|