(Nederlandsch Maandblad voor Philatelie, juli/augustus en september 1990)
◄ Vorige pagina  Dit artikel is verdeeld over twintig webpagina’s.  Volgende pagina ►



Disclaimer
De eerste sporen van de nieuwe republiek Litouwen
Op 11 maart jl. kondigde de regering van de Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek eenzijdig de onafhankelijke Republiek Litouwen af. Daarmee werd de in 1940 beëindigde onafhankelijkheid van het land weer in ere hersteld.
Het is nog te vroeg om nu al te kunnen voorspellen of deze daad een onafhankelijk Litouwen als eindresultaat zal hebben. Vast staat wel dat de Republiek Litouwen inmiddels haar eerste filatelistische stappen heeft gezet.

Ten tijde van de onafhankelijkheidsverklaring waren in Litouwen stempels in gebruik van het in de Sovjet-Unie gangbare type. De stempels van de stad Kelmė hadden bijvoorbeeld de volgende tekst langs de onderrand: ‘КЕЛЬМЕ ЛИТ. ССР KELMĖ’. КЕЛЬМЕ is de cyrillische transcriptie van Kelmė en ЛИТ. ССР is een afkorting voor ‘Litouwse Sovjetrepubliek’. Langs de bovenrand stond СС (hamer-en-sikkel) СР. Zie de afbeelding hiernaast.
Deze stempels zijn de laatste maanden in vele plaatsen ‘gekapt’: de tekst langs de bovenrand is meestal geheel verwijderd om aan te geven dat Litouwen geen deel meer uitmaakt van de Sovjet-Unie. In de tekst langs de onderrand is soms het cyrillische ССР verwijderd, zodat een typisch gekapt stempel nu de volgende tekst heeft: ‘МОЛЕТАЙ ЛИТ.    MOLĖTAI’. Zie onder.


Een variant zien we in de volgende afbeelding: РАУБОНИС ЛИТ.  Р RAUBONYS, waarbij alleen de СС van ‘Socialistische Sovjet’ is verwijderd, maar de Р van ‘Republiek’ mocht blijven staan. We zien dat het kappen van de hamer-en-sikkel niet helemaal gelukt is.


In enkele plaatsen werd zelfs de gehele cyrillische tekst verwijderd; zie verderop.

Verder hebben vrijwel alle postkantoren een tweeregelig stempel Lietuvos Respublikos PAŠTAS (‘Post van de Litouwse republiek’) gekregen, dat op de meeste poststukken wordt aangebracht. Ook op de beide brieven hierboven staat het. Op het hoofdpostkantoor in Vilnius werd de stempelvlag (normaliter drie golflijnen) vervangen door die tekst. De plaatsnaam is uitsluitend Russischtalig; dat liet men maar zo, maar wel werden de hamer-en-sikkel en de letters СССР gekapt.


Ook is het eerste nieuwe Litouwse postwaardestuk verschenen. Het is een envelop met een ingedrukt waardezegel van 5 kopeken in een nieuw ontwerp met de tekst ‘Herstel van de onafhankelijke Litouwse republiek 1990 III.11’. De ingedrukte zegel toont een engel, staand voor het silhouet van Litouwen, en een karakteristiek houten kruis, zoals ze in Litouwen vaak langs de wegen en ook wel op kerkhoven op de graven staan. Deze envelop bestaat in minstens twee variëteiten: met en zonder de tekst Siunčiama Lietuvoje! (‘voor post binnen Litouwen’) op de flap. De envelop is uitsluitend bestemd voor binnenlands gebruik en werd gedrukt in een oplage van één miljoen exemplaren, ondanks de door de economische blokkade ontstane papierschaarste. Het onder afgebeelde exemplaar werd op 28 mei 1990 verzonden van Telšiai naar Kaunas. Uit het dagtekeningstempel zijn alle cyrillische letters verwijderd, behalve de kenletter а. Verder zien we een speciaal tentoonstellingsstempel van Telšiai (26-5 tot 3-6-1990).


Overigens zijn er ook nieuwe Litouwse postzegels in voorbereiding: tot 15 juli jl. konden de Litouwers meedoen aan een wedstrijd om het ontwerp voor deze zegels te leveren.

Ivo Steijn, Bussum


Literatuur
  • Vytautas Fugalevičius, Pašto antspaudai Lietuvoj/Poststempel in Litauen/P.O. cancels in Lithuania, Lithuanian Philatelic Society of New York, 1984.
  • Jonas Grigaliunas e.a., Postage stamps of Lithuania, Lithuanian Philatelic Societies of New York and Toronto, 1978.
  • Martin van den Heuvel, Speelbal der grote mogendheden, Staatsuitgeverij, ’s-Gravenhage, 1986.
  • Joseph B. Končius, History of Lithuania, Lithuanian American Community of the USA, Chicago, z.j.
  • J.H. van Peursem, Tien jaar Vilnius-kwestie, Philatelie en Geschiedenis, ’s-Gravenhage, (1930).
  • Georg von Rauch, The Baltic States: The years of independence 1917-1940, University of California Press, Berkeley/Los Angeles, 1974.
  • M. Zuijdwegt e.a., Memel, deel I en II, eigen beheer, (1987).
  • Artikelen in Philatelia Baltica, Het Baltisch Gebied en Oost Europa Filatelie.

Sijtze Reurich

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
KANTTEKENING. Ten opzichte van de oorspronkelijke artikelen heb ik hier en daar iets in de tekst veranderd of aangevuld. Vooral het verhaal over de Pools-Litouwse oorlog is uitgebreid; bovendien is een fout rechtgezet. Ik kon het niet laten een aantal interessante afbeeldingen toe te voegen: nieuw zijn de nummers 9, 15, 17, 45, 58, 59 en 60. De foto aan het begin van het artikel is vervangen door een andere, net als de afbeeldingen 55 en 67. In de kadertekst van Ivo Steijn zijn de beide afbeeldingen vervangen door andere en zijn een derde en een vierde toegevoegd. Ook het stempel van Kelmė is nieuw.

Een paar websites met interessante informatie over de filatelie van Litouwen:


◄
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
►