HERINNERINGEN AAN DE RADIO
‘Kotserige zeikerige ouwe lullen muziek’ – dat was de titel van een artikel dat op 25 mei 2019 door een anonymus op Wikipedia werd geplaatst en dezelfde dag nog verwijderd werd met als reden ‘Geen zinvolle inhoud’. Op die dag heb ik het artikel even voorbij zien komen. Ik heb er geen kopie van gemaakt, maar het begon met: ‘kotserige zeikerige ouwe lullen muziek is een term die jongeren vaak gebruiken voor populaire muziek uit de jaren 50, 60 en 70.’ Verderop in het artikel kon je dan nog lezen dat dit de muziek is die de hele dag gedraaid wordt op Radio 2 en beluisterd door lieden met allerlei lichamelijke ongemakken, zoals kunstgebitten.
Muziek uit de jaren zeventig zegt mij wat minder, al heb ik wel een handjevol platen uit die tijd. Maar muziek uit de jaren vijftig en zestig draai ik nog geregeld. Ik schrijf er ook over op Wikipedia. Ik heb tientallen artikelen over groepen, zangers en popnummers uit de jaren vijftig en zestig aangemaakt.
Toch luister ik nooit naar Radio 2. Misschien omdat ik geen kunstgebit heb? Sterker nog, ik kan me van Radio 2 vrijwel niets herinneren. Vaag staat me bij dat er heel veel geleuterd werd en dat er uiterst onbenullige muziek werd gedraaid. Het is dan wel verrassend om te lezen dat er nu popmuziek op het menu staat. Hilversum kennende heb ik echter zo'n vermoeden dat het wel de meest saaie en minst avontuurlijke variant van de popmuziek zal zijn. Meer Andy Williams dan T. Rex – kenners weten meteen wat ik bedoel.
Pop
Waar luisterde ik vroeger wel naar? In de jaren zestig vooral naar de piratenzender Radio London. Die zond de muziek uit die ik leuk vond. Op 14 augustus 1967 beluisterde ik met tranen in de ogen de laatste uitzending. Daarnaast luisterde ik af en toe naar Radio Caroline. Die had net een andere platenkeus, en die vond ik toch minder boeiend. Bij Radio Veronica luisterde ik alleen naar de hitparades. De overige programma's waren mij te veel een allegaartje. Als ik net een nummer van Traffic heb gehoord, heb ik niet zo'n behoefte aan een nummer van de Zangeres zonder Naam pal erachteraan.
Met Hilversum 3 (later Radio 3) heb ik eigenlijk nooit veel gehad. Die zond vooral ‘mainstream’-muziek uit, terwijl ik progressieve rock wilde horen. Eén programma sprong eruit: Superclean Dreammachine. Die zond de progressieve rock uit waar ik zo graag naar luisterde, tenminste: in zijn begintijd. Later ging ook Superclean Dreammachine steeds meliger muziek draaien.
In 1969 had ik het wel gehad met de popmuziek. Mijn genre muziek was nog maar mondjesmaat te horen. De muziek die toen populair was, werd steeds onbenulliger. The Monkees bijvoorbeeld, daar werd je mee doodgegooid. Vier jongens, van wie er, als ik me goed herinner, maar één een instrument kon bespelen. Hun muziek werd in elkaar geflanst door studiomuzikanten. Nou ja, die jongens bestonden tenminste nog echt. Je had ook The Archies. Die bestonden alleen als tekenfilm. De muziek kwam alweer van een groepje studiomuzikanten. Dan had je nog Ohio Express, een groepje dat playbackte op muziek van – jawel, studiomuzikanten. Al deze producten hadden één ding gemeen: muzikaal zat er geen kraak of smaak aan.
Klassiek
Dus ging ik op zoek naar iets anders. Op een avond zat ik balorig wat aan de knoppen van mijn draagbare radio te draaien en viel ik ineens midden in een symfonie van Haydn. Jemig, dat is mooi!, dacht ik. Kort daarna kocht ik mijn eerste klassieke plaat, met een celloconcert en het hoboconcert van Haydn. Zeker het hoboconcert draai ik nog regelmatig.
(Sommige musicologen beweren trouwens dat het hoboconcert helemaal niet van Haydn is. Dat zijn zeurkousen. Natuurlijk is het van Haydn!)
Vanaf dat moment was ik een trouw luisteraar naar klassieke muziek, maar vooral naar het Third Program van de BBC. Radio 4 speelde in mijn leven nauwelijks een rol. Voor zover ik me kan herinneren, zond die zender vooral fragmentjes uit: het adagio uit een fluitconcert van Mozart, een aria uit Don Giovanni, het derde deel van de Unvollendete van Schubert...
De BBC zond veel vaker complete stukken uit en had ook een wat avontuurlijker keus dan Radio 4. Zonder de BBC had ik nooit geweten dat Vaughan Williams prachtige symfonieën heeft geschreven.
Informatie
Naarmate mijn platencollectie groter werd, kreeg ik steeds minder behoefte om naar de radio te luisteren. Ik kon mijn programma zelf wel samenstellen. Als ik naar de radio luisterde, was dat omdat ik op zoek was naar informatie. Die vond je op Radio 1.
Dat was geen onverdeeld genoegen. In de eerste plaats vanwege de formule van Radio 1: ‘een praatje met een plaatje’. De meest gebezigde zin op Radio 1 was: ‘We gaan er even uit voor een plaatje.’ Ik ergerde me daar altijd suf aan. Laat die man toch uitpraten, dacht ik dan. Alleen bij de nabeschouwingen na een voetbalwedstrijd bleven de plaatjes achterwege. Dan slaagden drie mannen erin om een uur lang slap te leuteren over totaal niets. Het ging helemaal nergens over. Langer dan vijf minuten hield ik zo'n programma niet vol. Dan ging de radio uit.
Wat je zo'n nabeschouwing nog wel moet nageven: de ‘discussie’ verliep gestructureerd, de mannen spraken om de beurt. Je had ook ‘forumdiscussies’ waarbij drie of vier mannen (heel sporadisch een vrouw) synchroon aan het praten waren. Er was altijd een gespreksleider bij, maar waar die voor diende was mij een raadsel. In elk geval niet ervoor zorgen dat de deelnemers om de beurt spraken in plaats van door elkaar heen. Meestal ging het zonder plaatjes tussendoor, dat dan weer wel, maar ik kon er niets mee. Ik vind het toch al heel moeilijk om uit een baaierd van geluiden het juiste signaal op te pikken.
En dan de plaatjes tussen de praatjes. In mijn herinnering kwam steeds dezelfde muziek voorbij. Bij Radio 1 hadden ze 484 versies van Raindrops keep falling on my head, 412 versies van Can't take my eyes off you en 396 versies van Little green apples. En als je een weeklang luisterde, had je ze allemaal voorbij horen komen.
Radio 1 valt door de mand
Als Radio 1 een keer meerwaarde kon leveren bij de nieuwsvoorziening, faalde hij trouwens hopeloos. Op 18 augustus 1991 probeerde een groepje dinosauriërs van de Russische communistische partij Sovjetleider Gorbatsjov af te zetten. Dat werd verijdeld, voor een groot deel dankzij het kordate optreden van de Russische president Boris Jeltsin.
Dit is zo'n moment dat een radiozender kan laten zien wat hij waard is. Schakel je correspondent in Moskou in, stuur er desnoods speciaal iemand naartoe en laat hem van uur tot uur verslag doen van wat er gebeurt. Dan kun je scoren bij de luisteraars, zeker bij mij, want ik zat 's avonds aan de radio gekluisterd. Ik wou weten hoe het zou aflopen.
Vergeet het maar. In plaats van nieuws zond Radio 1 tussen de onvermijdelijke plaatjes door voortdurend commentaar uit. De VVD was tegen de coup. De FNV ook. Het CDA was ook al tegen. Het Verbond van Communisten in Nederland was voor. Wat interesseert mij dat nou. Ik wil weten wat er gebeurt, en dat kreeg ik niet te horen.
Het was niet voor het eerst en ook niet voor het laatst dat mij het opviel. Het is echt waar: meningen zijn voor de publieke omroep even belangrijk als feiten en krijgen evenveel aandacht. Maar meningen heb ik zelf wel, ik wil feiten horen.
Het is niet zo dat ik na deze ervaring meteen ben opgehouden met naar de radio te luisteren. Ik ben wel steeds minder gaan luisteren. Nu ik erover nadenk: de radio is zelfs al jaren niet meer aan geweest. Zou hij het eigenlijk nog doen? Een dezer dagen toch maar eens proberen.
Sijtze Reurich
 |
 |
 |